Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego? cz. 1

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego budynku musi spełniać szczegółowe wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719). Jednym z ważniejszych rozdziałów jaki powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest opis warunków ochrony przeciwpożarowej danego budynku. Opis ten powinien zawierać się w punktach opisanych w dalszej części, a wynikających z rozporządzenia.

Stosując się do wymagań rozporządzenia istotne jest, aby poruszane zagadnienia były opisane w sposób pełny. Oznacza to, że opracowanie powinno dostarczyć wszystkich istotnych informacji z punktu widzenia prowadzenia działań ratowniczo - gaśniczych. Ważne jest aby instrukcje bezpieczeństwa pożarowego zawierały informacje o stanie rzeczywistym, a nie jedynie opisywała wymagania przepisów w zakresie danego zagadnienia.

Nie jest wymagane podawanie informacji o zgodności stanu istniejącego z przepisami ochrony przeciwpożarowej. Taki obowiązek nie wynika z przepisów dotyczących instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Ponadto podanie takich informacji wymagałoby bardzo szczegółowej analizy obiektu, często na poziomie zespołu ekspertów, co wykracza poza proces opracowywania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

Zawartość rozdziału warunki ochrony przeciwpożarowej budynku

Poniższe informacje, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej, powinny być uzyskane z dokumentacji budowlanej danego obiektu oraz wizji lokalnej przeprowadzonej w obiekcie. Przy rozległych budynkach dobrym rozwiązaniem jest przedstawienie poszczególnych danych w formie tabelarycznej. W przypadku obiektów, gdzie występuje obowiązek stosowania systemów sygnalizacji pożarowej poniższe dane muszą zostać przekazane właściwemu terenowo Komendantowi Powiatowemu lub Miejskiemu Państwowej Straży Pożarnej na potrzeby prowadzenia działań ratowniczo - gaśniczych.

Powierzchnia

Należy przedstawić informacje dotyczące powierzchni wewnętrznej  budynku oraz poszczególnych kondygnacji. Jeśli nie ma możliwości uzyskania informacji o powierzchni wewnętrznej można zamieścić dane dotyczące powierzchni użytkowej. Najlepszą formą prezentacji będzie tabela, szczególnie przy dużych obiektach.

Grupa wysokości i wysokość budynku

Wymagane jest podanie wysokości budynku, a w przypadku obiektu składającego się z kilku części o różnych wysokościach, należy określić wysokość każdej z tych części. Następnie należy zakwalifikować budynek do odpowiedniej grupy wysokości, zgodnie z poniższymi wytycznymi:

• niskie (N)

budynki mieszkalne do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie

budynki pozostałe do 12 m włącznie wysokości

• średniowysokie (SW)

budynki mieszkalne od 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie

budynki pozostałe od 12 do 25 m włącznie wysokości

• wysokie (W)

budynki mieszkalne od 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie

budynki pozostałe od 25 do 55 m włącznie wysokości

• wysokościowe (WW)

budynki mieszkalne powyżej 18 kondygnacji nadziemnych

budynki pozostałe powyżej 55 m wysokości

Liczba kondygnacji

W rozdziale tym należy podać informację o liczbie kondygnacji budynku z podziałem na kondygnacje podziemne i nadziemne. W przypadku obiektu o różnej liczbie kondygnacji należy podać informacje dla poszczególnych jego części. Jeśli kondygnacje podziemne przeznaczone są na pobyt ludzi należy zawrzeć taką informację.

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzielą się na:

• pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,
• pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.

Odległość budynku od obiektów sąsiadujących

Należy zamieścić informacje o odległości od obiektów sąsiadujących oraz opisać jakiego typu są to obiekty i w jakim kierunku względem stron świata są zlokalizowane. 

Parametry pożarowe występujących substancji palnych

Powinny w tym rozdziale znaleźć się informacje dotyczące rodzaju, ilości, lokalizacji oraz parametrów substancji palnych. Będzie to dotyczyło głównie stref produkcyjnych i magazynowych, z którymi często związane jest składowanie substancji palnych w dużych ilościach. Istotne jest aby podawane parametry odnosiły się do stwarzanego zagrożenia pożarowego lub wybuchowego. W ramach podstawowych parametrów substancji palnych, dostosowując je do typu substancji, można opisać:

• ciepło spalania,
• temperaturę zapalenia,
• dolną i górną granicę wybuchowości,
• gęstość cieczy lub gazu,
• gęstość par,
• temperaturę samozapłonu.

Przewidywana gęstość obciążenia ogniowego

Przewidywana gęstość obciążenia ogniowego powinna być określana dla stref zaliczanych do kategorii PM, gdzie ma to praktyczne znaczenie. W przypadku obiektów zaliczanych do kategorii ZL określenie tego parametru będzie występowało w przypadku pomieszczeń magazynowych, kotłowni, hydroforni, węzłów ciepłowniczych, rozdzielni elektrycznych zaliczonych do PM. 

Kategoria zagrożenia ludzi

W tej części należy przedstawić zaczerpniętą z dokumentacji budowlanej informację o kategorii zagrożenia ludzi przypisanej dla całego budynku lub kategorii przypisanych dla poszczególnych części tego budynku.  W przypadku obiektów powstałych w czasach kiedy klasyfikacja różniła się od obecnie obowiązującej należy przyjąć aktualnie obowiązujące zasady klasyfikacji.

Podział na kategorie zagrożenia ludzi wynika z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2019.0.1065 t.j.).

ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
ZL III – użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
ZL IV – mieszkalne,
ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

Przewidywana liczba osób

W punkcie tym należy zamieścić informacje o maksymalnej przewidywanej liczbie osób, która może się znaleźć w budynku. Dane powinny być zaprezentowane ze wskazaniem liczby osób na poszczególnych kondygnacjach, a także z określeniem liczby osób w pomieszczeniach przeznaczonych dla więcej niż 50 użytkowników.

Zagrożenie wybuchem

W przypadku występowania w budynku pomieszczeń lub stref zagrożonych wybuchem powinna zostać przeprowadzona odpowiednia ocena tych zagrożeń zgodnie z obowiązującymi przepisami. Po przeprowadzeniu takiej identyfikacji, klasyfikacji i oceny zagrożenia wybuchem w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego należy zawrzeć podstawowe informacje będące wynikiem tych działań. Należy wymienić miejsca zagrożone wybuchem, krótko je scharakteryzować oraz wskazać ich lokalizację.

Podział obiektu na strefy pożarowe

W tym rozdziale należy przedstawić informację o liczbie stref pożarowych, sposobie ich wydzielenia oraz opisać ich lokalizację . Powinny znaleźć się tu informacje jaka jest klasa odporności ogniowej:

• przegród budowlanych,
• zamknięć otworów występujących w przegrodach budowlanych (drzwi i bramy przeciwpożarowe), 
• zabezpieczeń przejść instalacyjnych.

Klasa odporności pożarowej budynku

Należy przedstawić informacje w jakiej klasie odporności pożarowej dany budynek został wykonany. Jeśli obiekt składa się z kilku części należy każdej z nich przypisać klasę odporności pożarowej. Klasy odporności pożarowej opisywane są kolejnymi literami alfabetu od "A" do "E".

Klasa odporności ogniowej elementów budowlanych

W tym punkcie należy przypisać poszczególnym elementom budynku odpowiadające im klasy odporności ogniowej. Będzie to dotyczyło takich elementów jak:

• główna konstrukcja nośna,
• stropy,
• ściany zewnętrzne i wewnętrzne,
• biegi i spoczniki schodów,
• konstrukcja dachu,
• przekrycie dachu.

Klasę odporności ogniowej opisują litery R E I oraz liczba. Litery oznaczają odpowiednio R- nośność ogniowa, E - szczelność ogniowa, I - izolacyjność ogniowa. Liczba określa wartość parametru literowego podaną w minutach. Przykładowy opis klasy odporności ogniowej to REI 30, czyli nośność, szczelność i izolacyjność ogniowa opisywanego elementu wynosi 30 minut.

Warunki ewakuacji

Należy opisać elementy techniczne obiektu związane z ewakuacją. Informacje będą obejmowały przede wszystkim liczbę, lokalizację i kierunek otwierania wyjść ewakuacyjnych z budynku, parametry geometryczne dojść i przejść ewakuacyjnych, sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego poziomych i pionowych dróg ewakuacyjnych.

Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji

Na podstawie dokumentacji budowlanej należy opisać rodzaje zastosowanych zabezpieczeń w obrębie przejść instalacji przez ściany i stropy stanowiące granice stref pożarowych. Będą to informacje dotyczące klasy odporności ogniowej w jakiej te przejścia zostały zabezpieczone.

Urządzenia przeciwpożarowe

W rozdziale tym należy opisać wszystkie urządzenia przeciwpożarowe, które występują w budynku. Należy zawrzeć krótką charakterystykę ich działania, a także opisać współdziałanie tych urządzeń między sobą oraz z innymi systemami w budynku. 

Wyposażenie w gaśnice

W tej części należy umieścić informacje o:

• rodzaju gaśnic (np. proszkowe lub z dwutlenkiem węgla),
• masie lub objętości środka gaśniczego,
• typie gaśnic, X lub Z, 
• grupie pożarów do których są przeznaczone,
• liczbie poszczególnych gaśnic w budynku.

Zaopatrzenie w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru

Wskazane w tym rozdziale źródła wody do gaszenia pożaru będą istotne z punktu widzenia prowadzenia działań gaśniczych przez straż pożarną. Należy określić źródła wody do celów gaśniczych (hydranty zewnętrzne, zbiorniki przeciwpożarowe, naturalne zbiorniki wodne), wskazać lokalizację w tym odległość od budynku, podać wydajność jaką są w stanie te źródła zapewnić.

Drogi pożarowe

Informacje zawarte w tym rozdziale także bezpośrednio przekładają się na możliwość prowadzenia skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.  W celu zmaksymalizowania korzyści wynikających z użycia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego na potrzeby prowadzenia działań, należy w tej części umieścić informacje dotyczące:

• liczby i lokalizacji wjazdów na teren obiektu,
• usytuowania drogi, jej odległości od obiektu, szerokości, promieni skrętów, nośności, możliwości zawracania bez cofania pojazdu.