Przegląd klap dymowych

Przegląd systemu oddymiania przepisy

Systemy oddymiania w tym klapy dymowe są traktowane jako urządzenia przeciwpożarowe. W związku z czym, zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów powinny być poddawane czynnościom konserwacyjnym w sposób zgodny z instrukcją producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.

Serwis klap dymowych - obowiązki zarządcy budynku

Zarządca budynku ma obowiązek utrzymywać system oddymiania w prawidłowym stanie technicznym. Regularne przeglądy techniczne, czynności konserwacyjne i serwis są podstawowym sposobem utrzymania tych urządzeń przeciwpożarowych w pełnej sprawności.

Zarządca może zlecić przeglądy techniczne specjalistom, którzy posiadają niezbędne uprawnienia i przeszkolenie. Firma zewnętrzna dokona przeglądu klap dymowych zgodnie z wymaganiami przepisów, norm i dokumentacji techniczno - ruchowej producenta urządzeń. Skutkiem wykonania przeglądu technicznego powinno być pozostawienie systemu w stanie pełnej sprawności technicznej.

Systemy oddymiania

Najczęściej spotykanymi producentami klap dymowych (klap oddymiających) na rynku są firmy D+H oraz Mercor. Sterowanie klapami tych producentów może być realizowane poprzez oferowane przez nich centrale oddymiania, ale także poprzez centrale innych firm.

Prawidłowe zaprojektowanie, profesjonalny montaż, a następnie regularnie poddawane przeglądom technicznym i konserwacji systemy oddymiania są gwarancją utrzymania ich w pełnej sprawności przez długi czas, bez zbędnych nakładów finansowych.

Największym zagrożeniem podczas pożaru jest dym, które jest przyczyną większości przypadków śmiertelnych. Dym w znacznym stopniu utrudnia ewakuację ograniczając widoczność i uniemożliwiając swobodne oddychanie. Jest także poważnym zagrożeniem podczas akcji ratowniczo – gaśniczych. W związku z tymi zagrożeniami przepisy przeciwpożarowe nakładają obowiązek stosowania w wybranych obiektach instalacji służących do usuwania dymu lub zapobiegających zadymieniu, w szczególności dróg ewakuacyjnych.

Podstawa prawna stosowania systemów oddymiania

Automatyczne systemy oddymiające lub urządzenia zapobiegające zadymieniu powinny być stosowane w sytuacjach określonych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690).

Obowiązek ten dotyczy budynków niskich (N), które zawierają strefę zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL II, średniowysokich (SW), z wyjątkiem zaliczonych do kategorii ZL IV, budynków niskich (N) i średniowysokich (SW), jeśli występuje tam strefa pożarowa o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2 lub jeśli występuje pomieszczenie zagrożone wybuchem.

Budynków wysokich (W) jeśli zawierają strefę produkcyjno – magazynową (PM). Urządzenia usuwające dym muszą być instalowane na kondygnacjach podziemnych budynków, jeśli występują tam pomieszczenia na ponad 100 osób.

Ponadto rozporządzenie zobowiązuje do zabezpieczenia przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych w budynkach wysokich i wysokościowych z wyjątkiem tych zaliczonych do kategorii ZL IV (mieszkalnych). Ten sam obowiązek dotyczy pasaży z przyległymi lokalami, np. w galeriach handlowych oraz zadaszonych dziedzińców.

Zastosowanie samoczynnych urządzeń oddymiających w innych przypadkach również może być korzystne, ponieważ dzięki temu mogą być złagodzone inne wymagania. Rozporządzenie precyzyjnie określa te przypadki. Możliwe jest przyjęcie klasy E odporności pożarowej dla jednokondygnacyjnego budynku produkcyjno – magazynowego (PM) o gęstości obciążenia ogniowego większej niż 500 MJ/m2 i powierzchni strefy pożarowej większej niż 1000 m2.

Kolejną możliwością przy zastosowaniu systemów oddymiających jest powiększenie o 100% maksymalnej dopuszczalnej powierzchni stref pożarowych w budynkach niskich i średniowysokich. Dopuszczalne jest także zwiększenie o 50% długości przejść ewakuacyjnych wymienionych w § 237 rozporządzenia.

Systemy oddymiania grawitacyjnego

Podczas pożaru dym i gazy pożarowe najpierw gromadzą się w górnych częściach pomieszczeń lub klatek schodowych. W miarę rozwoju pożaru strefa gorących gazów pożarowych obniża się stwarzając coraz większe zagrożenie dla osób przebywających w budynku, a także dla samej konstrukcji ze względu na bardzo wysoką temperaturę. W takich sytuacjach bardzo duże znaczenie ma sprawnie działający system oddymiający. Szybkie wykrycie pożaru i uruchomienie systemu powoduje otwarcie klap dymowych lub okien, powodując usuwanie dymu na zewnątrz i obniżanie temperatury wewnątrz budynku.

Instalacje oddymiania grawitacyjnego stosowane są na klatkach schodowych oraz w obiektach produkcyjnych i magazynowych. W celu prawidłowego działania instalacji otwarte muszą zostać klapy dymowe, ale także otwory napowietrzające na poziomie gruntu. Często będzie to realizowane poprzez automatyczne otwarcie drzwi wejściowych do budynku. Sytuacja taka umożliwia wystąpienie zjawiska ciągu kominowego.

Zasada działania systemu oddymiania grawitacyjnego

Zasada działania systemu oddymiania grawitacyjnego opiera się na wczesnym wykryciu pożaru przez czujki. Sygnał pożarowy jest następnie przekazywany do centrali oddymiania, która uruchamia siłowniki otwierające klapy dymowe lub okna oddymiające. Jednocześnie alarm pożarowy przekazywany jest do centrali systemu sygnalizacji pożaru.

W przypadku zauważenia pożaru przez osoby przebywające w budynku istnieje możliwość ręcznego otwarcia klap dymowych poprzez ręczne przyciski oddymiania. Systemy oddymiające umożliwiają otwarcie klap dymowych również w celu przewietrzania pomieszczeń podczas ich codziennego funkcjonowania.

System oddymiania powinien ściśle współpracować z systemem sygnalizacji pożarowej. Centrala SSP powinna monitorować poprzez odpowiednie moduły położenie klapy, otrzymywać komunikaty uszkodzeniowe oraz uruchamiać system oddymiania. Ze względu na duży pobór prądu przez siłowniki, centrale oddymiania instalowane są najczęściej w najbliższym sąsiedztwie klap dymowych.

Zasilanie systemów oddymiania

System oddymiania jako urządzenie przeciwpożarowe, mające pracować na najwyższym poziomie niezawodności, musi spełniać szereg rygorystycznych wymagań między innymi w zakresie zasilania. Instalacje powinny być zasilane z dwóch niezależnych źródeł, czyli z podstawowego sieciowego i rezerwowego akumulatorowego.

Parametry zasilania muszą umożliwiać zadziałanie wszystkich elementów zainstalowanych na linii, a ponadto zasilanie akumulatorowe ma umożliwiać działanie systemu w stanie alarmu przez co najmniej 72 godziny. Praca w trybie oddymiania musi mieć pierwszeństwo przed innymi trybami i musi być w wyraźny sposób sygnalizowana użytkownikowi.

Wszelkie uszkodzenia systemu powinny być w sposób widoczny sygnalizowane. Okablowanie zasilające siłowników powinno być wykonane przewodem ognioodpornym.

Siłowniki w klapach oddymiających

Siłowniki w klapach lub oknach oddymiających spotykane są w dwóch podstawowych wersjach. Pierwsze to napędy łańcuchowe, które zawierają wyłączniki krańcowe, regulację siły domykania oraz możliwość dobrania odpowiedniej długości łańcucha. Rozwiązania te cechują się dużą uniwersalnością. Drugim typem są napędy zębatkowe, które cechują się dużą stabilnością podczas pracy.

Czujniki pogodowe w systemach oddymiania

Czujniki pogodowe wchodzące w skład systemu rejestrują warunki pogodowe na zewnątrz budynku, takie jak wiatr i deszcz. Umożliwiają automatycznie zamknięcie klap dymowych lub okien oddymiających uruchomionych w trybie przewietrzania, w celu ochrony budynku przed zalaniem lub uszkodzeniem klapy w wyniku silnego wiatru. W przypadku uruchomienia alarmu pożarowego urządzenia te są dezaktywowane i możliwe jest otwarcie klap niezależnie od warunków pogodowych.

Systemy zapobiegające zadymieniu – nadciśnieniowe

Systemy nadciśnieniowe stosowane są między innymi jako urządzenia zapobiegające zadymieniu dróg ewakuacyjnych. W przeciwieństwie do systemów oddymiania grawitacyjnego, nie są tak wrażliwe na zmianę warunków atmosferycznych, a szczególnie niską temperaturę na zewnątrz budynku.

Zasada działania systemów nadciśnieniowych

Działanie systemów nadciśnieniowych polega na wytworzeniu ustalonego nadciśnienia, które nie pozwala na dostanie się dymu do zabezpieczanego obszaru. Nadciśnienie wytwarzane jest przez sterowane wentylatory, które w połączeniu z innymi elementami systemu, takimi jak klapy napowietrzające, czujniki ciśnienia, mają za zadanie utrzymać na klatce schodowej nadciśnienie rzędu 20 do 80 Pa oraz prędkość przepływu powietrza nie większą niż 5 m/s.

Zachowanie tych parametrów istotne jest z punktu widzenia prowadzonej ewakuacji. Większe nadciśnienia spowodują trudności w otwarciu drzwi ewakuacyjnych lub całkowicie uniemożliwią ewakuację. Natomiast za małe nadciśnienie nie zabezpieczy w sposób skuteczny drogi ewakuacyjnej przed dostawaniem się dymu.

Istotne jest zapewnienie odpowiedniego doprowadzania powietrza do zabezpieczanej przestrzeni. Powietrze powinno dopływać w dolnej części budynku w sposób równomierny, tak żeby przemieszczało się w górę całym przekrojem klatki schodowej.